Trên địa bàn TP Hà Nội hiện có hơn 1.000 xe buýt đang chạy bằng nhiên liệu diesel, trong khi theo lộ trình đặt ra, đến năm 2025, phải thay thế hoàn toàn bằng buýt điện, liệu có khả thi?
UBND TP Hà Nội đang giao Sở GTVT Hà Nội cùng phối hợp với các đơn vị xây dựng mục tiêu, lộ trình thực hiện Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí methane (khí mê-tan) của ngành GTVT.
Là đơn vị được giao tham mưu, xây dựng kế hoạch sử dụng xe buýt điện, năng lượng xanh trên địa bàn, Tổng công ty Vận tải Hà Nội (Transerco) cho biết, hiện nay, đơn vị này đang vận hành 83 tuyến buýt đấu thầu và 1 tuyến buýt BRT đặt hàng với tổng số phương tiện gần 1.100 xe.
Từ năm 2016 đến nay, Transerco đã đã đầu tư gần 600 xe buýt mới tiêu chuẩn khí thải Euro 3 & 4 để thay thế các phương tiện cũ. Số phương tiện dưới 5 tuổi hiện là khoảng 800 xe chiếm trên 73% tổng số phương tiện.
Xét theo công bố của một số nhà sản xuất, pin của xe buýt điện có thể chạy từ 250 - 300 km/1 lần sạc. Các tuyến xe buýt điện đang thí điểm tại Hà Nội hiện nay có tổng quãng đường chạy là 230 - 240 km/xe/ngày.
Tuy nhiên, đối với các tuyến xe buýt mà Transerco đang vận hành, đa số có năng suất 250 - 300 km/xe/ngày và có nhiều tuyến trên 300 km/xe/ngày.
Do vậy, dự kiến tổng số phương tiện đủ điều kiện đưa vào lộ trình xem xét chuyển sang xe buýt điện từ năm 2025 là 225 xe, chiếm 21,3% đoàn phương tiện hiện có của Transerco
Ngoài ra, theo Transerco, các phương tiện này vẫn còn niên hạn sử dụng sau khi đấu thầu lại từ năm 2025 và sẽ được thay thế trong 2 - 4 năm kể từ khi đấu thầu lại.
Với các tuyến còn lại, Transerco cho biết, "cần phải được xem xét kỹ hoặc đến thời điểm đó, nhà sản xuất nâng được tổng số km xe chạy cho một lần sạc, phù hợp với quãng đường đi lại của các tuyến".
Pin của xe buýt điện được cho là vẫn chưa đáp ứng được đối với các tuyến buýt dài
Cụ thể là 21 tuyến và nhánh tuyến có năng suất ngày xe từ 260 - 300 km/xe/ngày (tổng số xe vận doanh là 224, chiếm 20,5% đoàn phương tiện); 29 tuyến và nhánh tuyến có năng suất ngày xe từ 300 - 400 km/xe/ngày (tổng số xe vận doanh là 259 xe, chiếm 23,7% đoàn phương tiện); 15 tuyến và nhánh tuyến có năng suất ngày xe trên 400 km/xe/ngày (tổng số xe vận doanh là 161 xe, chiếm 14,8% đoàn phương tiện).
Riêng 3 tuyến sử dụng xe buýt nhỏ (23, 84, 99), Transerco đề xuất chưa đưa vào lộ trình xem xét chuyển sang xe buýt điện do thị trường hiện nay chưa có xe buýt điện loại nhỏ.
Chi phí đầu tư lớn, trợ giá cao
Cũng theo lãnh đạo Transerco, các tuyến buýt hiện nay thực hiện theo hợp đồng thầu theo định mức, đơn giá xe buýt diesel. Nếu chuyển sang xe buýt điện trong thời gian hợp đồng thầu sẽ làm thay đổi cơ bản so với hồ sơ mời thầu và hợp đồng thầu, chưa phù hợp với quy định pháp luật về đấu thầu.
Vì vậy, việc xem xét chuyển sang xe buýt điện nên xem xét khi đấu thầu lại các tuyến từ năm 2025 đối với các tuyến có phương tiện đã khai thác đủ 10 năm theo quy định của TP.
Theo Quyết định số 876 phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí methane (khí mê-tan) của ngành GTVT, trong lĩnh vực giao thông đô thị, từ năm 2025, 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh; Tỷ lệ đảm nhận của vận tải hành khách công cộng tại Hà Nội đạt 45% -50%.... |
"Qua rà soát, khi đấu thầu lại các tuyến từ năm 2025, tất cả các phương tiện của Transerco đều còn thời gian khai thác dưới 10 năm và sẽ được thay thế sau khi đấu thầu lại 2-3 năm.
Nếu chuyển ngay sang xe buýt điện thay thế các phương tiện vẫn còn thời gian khấu hao xe theo quy định của TP khi đấu thầu lại mà không có phương án khai thác tiếp số phương tiện này sẽ là lãng phí.
Tổng công ty đề xuất TP và Sở GTVT xem xét chỉ đạo phương án xử lý đối với số phương tiện thay ra có thời gian sử dụng dưới 10 năm để các đơn vị vận tải thu hồi vốn đầu tư", lãnh đạo Transerco kiến nghị.
Bên cạnh đó, đại diện Transerco cũng đề xuất tiêu chí lựa chọn các tuyến để xây dựng lộ trình chuyển sang sử dụng xe buýt điện.
Cụ thể, TP cần chỉ đạo xây dựng lộ trình triển khai xe buýt điện để các doanh nghiệp vận hành xây dựng phương án chuẩn bị; Nghiên cứu điều chỉnh chỉ tiêu kỹ thuật vận hành phù hợp với đặc điểm kỹ thuật của xe buýt điện và điều chỉnh định mức năng suất ngày xe đối với xe buýt điện không quá 250 km/xe/ ngày.
Theo chi phí khái toán của Transerco, nếu chuyển toàn bộ đoàn phương tiện của đơn vị này sang sử dụng xe buýt điện, ước tính tổng chi phí đầu tư là khoảng 21.000 tỉ đồng.
Hơn nữa, do chi phí đầu tư lớn, nên chi phí vận hành (trợ giá) cũng tăng hàng năm theo km và khấu hao phương tiện, thiết bị của loại hình xe buýt điện…
Một số chuyên gia trong lĩnh vực giao thông đô thị cho rằng, mục tiêu đến 2025 yêu cầu 100% số xe buýt trên địa bàn TP Hà Nội là buýt điện và năng lượng xanh rất khó khả thi. Thời điểm này đã là những tháng cuối năm của 2022, vậy chỉ còn 3 năm nữa để triển khai là quá sức đối với bản thân các đơn vị vận hành xe buýt hiện nay, thậm chí là quá sức đối với nhà sản xuất, cung cấp xe điện.
Ngân Tuyền (ANTĐ)