[HÃNG XE] Tesla - Sự trả thù của xe điện (Phần 7)

Tổng hợp các phần trước của series lịch sử Tesla

Phần 7 – Tesla Model S – Thành công bước đầu

Tháng Một năm 2009, khi cuộc Đại suy thoái vẫn chưa hạ nhiệt, hàng loạt hãng xe tháo chạy khỏi Triển lãm Detroit, sự kiện trưng bày và giới thiệu xe uy tín hàng đầu Bắc Mỹ. Nhờ đó, Tesla thuê được một rạp trưng bày với giá rẻ. Fisker cũng sở hữu một rạp trưng bày khang trang đối diện tiền sảnh, với sàn gỗ và một dàn kiều nữ tóc vàng tạo dáng thướt tha bên dàn xe bóng bẩy. Trái lại, Tesla chỉ có chiếc Roadster, hệ truyền động được trưng bày riêng và không một mẩu hoa giấy.

Tuy nhiên, những công nghệ mà Tesla phô diễn là đủ để thu hút sự chú ý của những đại gia. Không lâu sau triển lãm, Daimler ngỏ ý hợp tác hợp tác với Tesla với chương trình xe điện của họ. Các giám đốc của Tesla dự kiến tới thăm trụ sở Tesla trong khoảng 1 tháng sau sự kiện, và các kỹ sư Tesla quyết định sẽ khiến họ phát sốt khi tung ra 2 chiếc CLS mà họ biến thành xe điện. Khi các giám đốc Daimler chứng kiến những gì Tesla làm được, họ đã đặt hàng 4.000 bộ pin cho dàn xe thử nghiệm của họ tại Đức. Tesla cũng trưng bày thành quả với Toyota và đạt được thỏa thuận làm ăn với họ.

Tháng Năm năm 2009, mọi thứ bắt đầu khả quan hơn với Tesla. Model S ra mắt suôn sẻ, tiếp theo là Daimler mua lại 10% cổ phần của Tesla với giá 50 triệu USD. Hai công ty cũng thiết lập mối quan hệ hợp tác chiến lược, cho phép Tesla cung cấp các bộ pin cho hàng nghìn chiếc Smart của Daimler. “Số tiền đó rất quan trọng và đã tạo ra lợi nhuận lâu dài. Quan trọng hơn, đó còn là sự công nhận. Đây là một công ty chế tạo động cơ đốt trong và họ đang đầu tư vào chúng tôi”, O’Connell, Giám đốc tại Tesla chia sẻ. Việc hợp tác này chắc chắn cũng khiến Bộ Năng lượng Mỹ cảm thấy những gì Tesla đạt được là có thật, đến cả Mercedes-Benz cũng đồng tình cơ mà!

Tháng Một năm 2010, những điều đó đủ đảm bảo để Bộ Năng lượng thông qua một thỏa thuận cho vay trị giá 465 triệu USD dành cho Tesla. Số tiền đó lớn hơn rất nhiều so với kỳ vọng của Musk đối với chính phủ, nhưng nó cũng chưa đủ con số 1 tỷ USD cần thiết để sản xuất hàng loạt mẫu Model S. Vì vậy, tuy Elon Musk và O’Connell sướng run khi nhận được tiền, họ vẫn băn khoăn liệu họ có đạt được mục tiêu hay không. Có lẽ Tesla cần thêm một món quà trời cho nữa để có một nhà máy sản xuất xe hơi thực sự. Tháng Năm năm 2010, một phép màu đã xảy ra.

Năm 1984, General Motors và Toyota đã bắt tay nhau xây dựng tập đoàn New United Motor Manufacturing Inc, hay NUMMI, trên nền một xưởng lắp ráp cũ của GM tại Fremont, California, thành phố nằm rìa Thung lũng Silicon. Hai siêu tập đoàn này hy vọng cơ sở chung này sẽ cho ra đời những mẫu xe hơi tinh túy nhất của Mỹ và Nhật Bản với chất lượng cao hơn, chi phí sản xuất rẻ hơn. Nhà máy dự tính sản xuất hàng triệu chiếc Chevrolet Nova và Toyota Corolla mỗi năm. Tuy nhiên, người tính không bằng trời tính. Cuộc Đại suy thoái năm 2008 ập đến, GM nhận ra mình phải cố thoát khỏi bờ vực phá sản. Năm 2009, GM quyết định từ bỏ nhà máy và Toyota cũng tiếp bước ngay sau đó khi tuyên bố đóng cửa toàn bộ cơ sở và để lại 5.000 người thất nghiệp.

Bất thình lình, Tesla có cơ hội mua lại nhà máy khổng lồ có diện tích lên tới 50 hécta diện tích ở ngay sân sau của họ. Chỉ một tháng sau khi chiếc Toyota Corolla cuối cùng rời dây chuyền sản xuất vào tháng 4/2010, Tesla và Toyota đã công bố thỏa thuận hợp tác và chuyển giao nhà máy. Tesla đồng ý trả 42 triệu USD cho phần lớn diện tích nhà máy, vốn từng được định giá 1 tỷ USD, trong khi Toyota đầu tư 50 triệu USD vào Tesla, đổi lấy 2,5% cổ phần công ty. Về cơ bản, Tesla đã mua được một nhà máy với đầy đủ cơ sở vật chất mà chẳng tốn xu nào!

Musk, như cá tính vốn có của anh, vô cùng khoái chí với chuỗi vận may đến với Tesla. Ngay sau khi thỏa thuận về nhà máy chốt lại vào mùa hè năm 2010, Tesla bắt đầu tiền trình nộp đơn IPO. Công ty cần nhiều vốn nhất có thể để đưa chiếc Model S ra thị trường và xúc tiến các dự án khác của họ. Tesla hy vọng sẽ huy động được 200 triệu USD từ đợt lên sàn này.

Với Musk, IPO Tesla là một lựa chọn bắt buộc, dù anh không hẳn là thích điều này. Ngay từ khi khởi nghiệp với Zip2, Elon Musk luôn cố gắng duy trì quyền kiểm soát tuyệt đối với công ty của anh. Dù Musk vẫn sẽ là cổ đông lớn nhất sau khi IPO nhưng công ty cũng sẽ phải chịu bản chất thất thường của thị trường chứng khoán. Musk, một người luôn suy nghĩ dài hạn, sẽ phải đối mặt với sự chất vấn không ngớt của những nhà đầu tư chỉ tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn. Tesla sẽ không tránh khỏi bị công chúng soi xét, cũng như buộc phải công khai sổ sách trong các bản báo cáo. Điều này thật tệ vì Musk vốn ưa hoạt động trong bí mật hơn, và tình hình tài chính của Tesla đang khá u ám. Công ty chỉ có một sản phẩm đang bày bán (chiếc Roadster), phải gánh chi phí phát triển khổng lồ và sút chút nữa phá sản chỉ vài tháng trước.

Trong số những trang báo đả kích Tesla nhiều nhất thì Jalopnik là thành viên hăng hái hơn cả. “Không có từ ngữ nào chính xác hơn, Tesla là một hố chôn tiền”, trang này viết nhân ngày Tesla phát đi thông cáo rằng hãng sẽ IPO trong thời gian tới. “Kể từ khi thành lập năm 2003, Tesla đã hứng chịu khoản thua lỗ lên đến 290 triệu USD, tương ứng với chỉ 147,6 triệu USD doanh thu”. Từ một nguồn tin dấu tên, Jaloplik tiếp tục nhạo báng việc Tesla hy vọng sẽ bán được 20.000 chiếc Model S với giá từ 58.000 USD mỗi chiếc. “Ngay cả nếu xét đến lượng cung được xem là đang tăng cho các mẫu xe điện như Model S thì đó vẫn là mục tiêu quá tham vọng đối với 1 công ty dự định ra mắt một sản phẩm xa xỉ trong 1 thị trường đang giảm. Chúng tôi đã chứng kiến nhiều ví dụ cho thấy ngành xe hơi tàn khốc tới mức nào, và các hãng xe khác không đơn giản là sẽ biếu không khách hàng cho Tesla”. Thật chứ? Jalopnik viết như thể họ được tài trợ bởi Shell vậy!

Tuy vậy, ngày 29/06/2010, Tesla vẫn lên sàn. Họ huy động được 226 triệu USD và giá cổ phiếu công ty tăng vọt 41% ngay hôm đó. Các nhà đầu tư đã bỏ qua 55,7 triệu USD thua lỗ của Tesla trong năm 2009 và hơn 300 triệu USD mà công ty tiêu trong suốt 7 năm. Đây cũng là hãng xe hơi Mỹ đầu tiên tuyên bố IPO kể từ khi Ford cổ phần hóa vào năm 1956. Các đối thủ vẫn xem Tesla là những kẻ học đòi khó chịu, thường xuyên “cầm đèn chạy trước ô tô”. CEO của Nissan, Carlos Ghosn, đã nhân một sự kiện ra mắt xe để nhắc nhở mọi người rằng Tesla chẳng khác gì một hãng xe tí hon tầm thường, và công ty ông dự định xuất xưởng 500.000 xe điện trong năm 2012.