Tính toán của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam cho thấy, từ ngày 1/1/2021 đến năm 2026, sẽ có 121 đầu máy hết hạn sử dụng, cùng với 794 toa xe dừng vận dụng từ ngày 1/1/2020.
Gần 1.000 đầu máy, toa xe hết niên hạn
Theo thống kê của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), đơn vị đang quản lý 282 đầu máy, số lượng đầu máy đang sử dụng phục vụ khai thác vận tải là 262 máy bao gồm 252 máy khổ đường 1.000mm và 10 máy khổ đường 1.435mm.
Căn cứ theo Nghị định số 65/NĐ-CP, các đầu máy có niên hạn trên 40 năm sẽ không được tiếp tục vận dụng khai thác, báo cáo của VNR cho thấy, số lượng đầu máy dừng vận dụng khai thác tính từ ngày 1/1/2021 đến năm 2026 sẽ là 121 đầu máy (chỉ còn lại 141 đầu máy).
Tính đến 1/1/2022, số lượng đầu máy còn lại là 196 đầu máy, trong khi theo tính toán, nhu cầu sử dụng đầu máy tại thời điểm cao điểm Tết hàng năm có thể đạt đến 195 đầu máy vận dụng tương đương với 217 đầu máy chi phối (tỷ lệ vận dụng đạt 90%). Như vậy, tính từ ngày 1/1/2022, sẽ thiếu đầu máy phục vụ vận tải và dịp vận tải cao điểm.
Ông Hoàng Gia Khánh, Phó Tổng giám đốc VNR cho biết, một số loại đầu máy đã được nâng cấp cải tạo thay động cơ diesel và mới sửa chữa đại tu xong như đầu máy D10H, D11H, D18E. Bởi vậy, vẫn đảm bảo chất lượng để vận hành.
Còn về toa xe, hiện nay, các đơn vị đang quản lý 1.030 toa xe khách các loại. Trong đó, căn cứ niên hạn toa xe quy định tại Nghị định 65/2018/NĐ-CP của Chính phủ, 794 toa xe sẽ dừng vận dụng từ ngày 1/1/2020.
Theo ông Khánh, tất cả các toa xe đều được sửa chữa định kỳ tại các đơn vị sửa chữa đủ điều kiện sửa chữa theo đúng quy định hiện hành và được Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường. Trong quá trình vận dụng, các toa xe đều được bảo dưỡng theo đúng quy định hiện hành.
“Với các điều kiện quản lý chất lượng và khai thác như trên, các toa xe hiện nay đảm bảo đủ điều kiện an toàn kỹ thuật vận dụng trên hệ thống Đường sắt Việt Nam theo quy định”, ông Khánh cam kết.
Từ năm 2016, VNR đã có chủ trương đầu tư khoảng 32 đầu máy mới để cung cấp phục vụ cho vận tải, nhưng đến nay, tiến độ dự án vẫn đang nằm trong giai đoạn xây dựng báo cáo nghiên cứu khả thi.
“Với chi phí đóng mới khái toán sơ bộ 1,5 tỷ đồng/toa xe, cần tổng vốn đầu tư lớn gấp nhiều lần vốn điều lệ công ty. Việc đầu tư mới toa xe nhưng không tăng được đơn giá và sản lượng sẽ gây khó khăn lớn cho trong hoạt động kinh doanh vận tải”, lãnh đạo VNR thừa nhận.
Xin kéo dài "tuổi thọ" thêm 3 năm
Ông Vũ Anh Minh, Chủ tịch Hội đồng thành viên VNR cho biết, nếu chỉ đóng mới hoàn toàn để thay thế toa xe hết niên hạn, các doanh nghiệp vận tải đường sắt sẽ phải chịu áp lực về vốn và chi phí tài chính. Cứ như vậy, chỉ đầu tư một vài đoàn tàu nữa là doanh nghiệp cũng hết khả năng vay vốn.
Theo ông Minh, VNR đã làm việc với đối tác nước ngoài về giải pháp đầu tư mới không áp lực về vốn nhằm đưa thêm hàng loạt các đoàn tàu đóng mới vào khai thác.
“Đối tác này sẽ đóng tàu, cho VNR thuê và hết thời gian thuê thì đoàn tàu đó sẽ là của Tổng công ty Đường sắt (bản chất là mua hàng trả chậm). Hơn nữa, giá thành đóng tàu hỏa sẽ thấp hơn do các chi phí đầu vào giảm xuống (giảm 10% so với VNR trực tiếp đầu tư)”- ông Minh cho hay.
Với hình thức này, VNR kỳ vọng, tron vài năm tới có thể thay thế hết được các toa xe, đầu máu hết niên hạn.
Còn về trước mắt, VNR báo cáo Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép kéo dài thời gian gia hạn áp dụng Nghị định 65/CP tăng thêm 3 năm để có thời gian chuẩn bị và đầu tư mua sắm đầu máy, toa xe mới thay thế cho các phương tiện cũ hết niên hạn sử dụng.
Cụ thể, đối với toa xe khách, toa xe hàng và đầu máy, các phương tiện hết niên hạn sử dụng trước ngày 31/12/2020 được phép hoạt động đến hết ngày 31/12/2023; các phương tiện hết niên hạn sử dụng từ 1/1/2021 đến trước ngày 31/12/2021 được phép hoạt động đến hết ngày 31/12/2024.
Các phương tiện hết niên hạn sử dụng từ 1/1/2022 đến trước ngày 31/12/2022 được phép hoạt động đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2025; các phương tiện hết niên hạn sử dụng từ ngày 1/1/2025 không được kéo dài thời gian hoạt động.
Ngân Tuyền (ANTĐ)